Na podatek dochodowy w sprawozdaniu zysków i strat oraz innych całkowitych dochodów składają się: podatek bieżący oraz podatek odroczony.
Bieżące obciążenie podatkowe obliczane jest na podstawie wyniku podatkowego (podstawy opodatkowania) danego okresu sprawozdawczego. Zysk/strata podatkowa różni się od księgowego zysku/straty netto w związku z wyłączeniem przychodów podlegających opodatkowaniu i kosztów stanowiących koszty uzyskania przychodów w latach następnych oraz pozycji kosztów i przychodów, które nigdy nie będą podlegały opodatkowaniu. Obciążenia podatkowe wyliczane są w oparciu o stawki podatkowe obowiązujące w danym okresie sprawozdawczym.
Natomiast podatek odroczony jest skutkiem podatkowym zdarzeń danego okresu, ujętym zgodnie z zasadą memoriału w księgach rachunkowych tego okresu, ale zrealizowanym w przyszłości.
Do obliczania wysokości podatku odroczonego stosuje się metodę zobowiązań bilansowych. Charakterystyczną cechą tej metody są różnice przejściowe powstałe między wartością bilansową i podatkową składników aktywów i zobowiązań.
Za punkt wyjścia przyjmuje się wartość bilansową aktywów i zobowiązań wykazywaną w księgach rachunkowych, którą porównuje się z ich wartością podatkową oraz stratą podatkową możliwą do odliczenia w przyszłości.
Różnice powstające pomiędzy wartością bilansową składnika aktywów lub zobowiązań a jego wartością podatkową mogą mieć charakter:
- różnicy dodatniej, która spowoduje zwiększenie podstawy obliczenia podatku dochodowego w przyszłości, gdy wartość bilansowa składnika aktywów lub zobowiązań zostanie zrealizowana lub rozliczona,
- różnicy ujemnej, która spowoduje zmniejszenie podstawy obliczenia podatku dochodowego w przyszłości, gdy wartość bilansowa składnika aktywów lub zobowiązań zostanie zrealizowana lub rozliczona.
W sytuacji, gdy wartość bilansowa składnika aktywów lub zobowiązań jest równa jego wartości podatkowej wówczas różnice przejściowe nie powstają.
Różnice przejściowe, po przemnożeniu przez odpowiednie stawki podatkowe, tworzą w przypadku różnic ujemnych aktywa, a w przypadku różnic dodatnich rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego.
Rezerwę z tytułu podatku odroczonego ujmuje się w pełnej wysokości, z tytułu dodatnich różnic przejściowych pomiędzy wartością podatkową aktywów i zobowiązań, a ich wartością bilansową.
Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego ujmuje się, jeżeli jest prawdopodobne, że w przyszłości osiągnięty zostanie dochód do opodatkowania, który umożliwi potrącenie różnic przejściowych lub wykorzystanie strat podatkowych.
Nie ujmuje się rezerwy z tytułu podatku odroczonego ani aktywa z tytułu podatku odroczonego, jeżeli wynikają one z początkowego ujęcia składnika aktywów lub zobowiązań pochodzących z transakcji, jeżeli transakcja ta nie jest transakcją połączenia jednostek gospodarczych, oraz w czasie wystąpienia nie ma wpływu na wynik finansowy brutto ani na dochód podlegający opodatkowaniu. Rezerwy z tytułu podatku odroczonego nie ujmuje się również od różnic przejściowych wynikających z początkowego ujęcia wartości firmy lub wartości firmy, której amortyzacja nie jest uznawana za koszt podatkowy.
Nie tworzy się również aktywa i rezerwy z tytułu podatku odroczonego od różnic przejściowych związanych z inwestycjami w jednostkach powiązanych, dla których spełnione zostały łącznie dwa warunki:
- Grupa jest w stanie kontrolować terminy odwracania się różnic przejściowych, oraz
- jest prawdopodobne, że różnice przejściowe nie odwrócą się w dającej się przewidzieć przyszłości.
Odroczony podatek dochodowy ustala się przy zastosowaniu stawek (i przepisów) podatkowych, które według przewidywań będą obowiązywać wtedy, gdy składnik aktywów zostanie zrealizowany lub rezerwa rozliczona, przyjmując za podstawę stawki podatkowe (i przepisy podatkowe), które obowiązywały prawnie lub faktycznie na koniec okresu sprawozdawczego.
W przypadku, gdy prawo podatkowe przewiduje zmiany stawek podatku dochodowego, globalna kwota aktywów i rezerw będzie ustalana w oparciu o różne stawki podatkowe.
W przypadku, gdy zmiany stawek podatkowych nastąpią w czasie od ustalenia aktywów czy rezerw na podatek odroczony do ich rozliczenia, wówczas skutki wyceny aktywów i rezerw są uwzględniane w okresie sprawozdawczym, w którym nastąpiła korekta przepisów podatkowych.
Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego rozpoznaje się w zakresie, w jakim jest prawdopodobne osiągnięcie dochodu do opodatkowania wystarczającego do częściowego lub całkowitego zrealizowania składnika aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego.
Podatek odroczony ujmuje się w zysku lub stracie danego okresu, za wyjątkiem przypadku, gdy podatek odroczony:
- dotyczy transakcji czy zdarzeń, które ujmowane są w innych całkowitych dochodach – wówczas podatek odroczony również odnoszony jest na do tych całkowitych dochodów, w zależności od zdarzenia, którego jest skutkiem,
- wynika z połączenia jednostek gospodarczych – wówczas podatek odroczony wpływa na wartość firmy lub nadwyżkę udziału w wartości godziwej aktywów netto nad kosztem przejęcia.
Kompensaty aktywa i rezerwy z tyt. podatku odroczonego dokonuje się, gdy Grupa posiada możliwy do wyegzekwowania tytuł do przeprowadzenia kompensat należności i zobowiązań z tyt. bieżącego podatku dochodowego oraz gdy aktywa i rezerwy z tyt. podatku odroczonego dotyczą podatku dochodowego nałożonego przez tę samą władzę podatkową na tego samego podatnika.